„Afazja poudarowa - co sprzyja efektywności terapii mowy i zdrowieniu pacjentów?”.

A więc afazja są to problemy na poziomie naszej wiedzy o języku, czy też językach, jeżeli ktoś posługuje się więcej niż jednym.

Afazja a udar

Afazja u osób dorosłych jest najczęściej skutkiem udaru mózgu - ponad 80% afazji u osób dorosłych są to afazje poudarowe. Ponad 30% osób po udarze doświadcza, przynajmniej czasowo, problemów afatycznych. A czym jest sam udar? Udar mózgu jest to miejscowe (ogniskowe) uszkodzenie mózgu, wywołane zaburzeniem krążenia mózgowego, które może się objawiać niedokrwieniem określonych struktur mózgowych (udar niedokrwienny) albo - rzadziej - wynaczynieniem krwi (udar krwotoczny). Udar który wywołuje afazję prawie zawsze dotyczy lewej półkuli mózgu. Wynika to faktu, że u większości ludzi struktury językowe są zlokalizowane właśnie w lewej półkuli mózgu. Ten mózgowy system językowy występuje w lewej półkuli u 97% ludzi, w tym aż u 99% osób praworęcznych, a więc afazję prawie zawsze powoduje uszkodzenie lewopółkulowe. Natomiast w zależności od tego, w którym miejscu lewej półkuli mózgu wystąpił udar i jak wiele struktur językowych objął, dochodzi do powstania różnych form afazji.

Typy afazji

W najbardziej podstawowej klasyfikacji możemy wyróżnić 8 typów afazji:

W rozpoznaniu najczęściej zobaczymy któryś z pierwszych czterech typów.

Afazja ruchowa, zwana też afazją Brocki, charakteryzuje się trudnościami w wypowiadaniu słów i budowaniu wypowiedzi (szczególnie wypowiedzi rozwiniętych). U osób z tym typem afazji zauważyć można problemy w zapoczątkowaniu wypowiedzi czy duże kłopoty w przypominaniu sobie słów. Komunikacja odbywa się poprzez pojedyncze słowa, a jeżeli pojawiają się zdania, to są one krótkie, niepełne, uproszczone i zniekształcone gramatycznie. Osoby z afazją ruchową dobrze rozumieją mowę, przynajmniej na poziomie zwykłej rozmowy, więc odbiór informacji z otoczenia nie stanowi dla nich większego problemu. Warto wspomnieć też, że afazji ruchowej zwykle towarzyszy niedowład połowiczy prawostronny. Może on wystąpić w obrębie prawej połowy twarzy, prawej ręki czy prawej nogi, co dodatkowo może wpływać na jakość komunikacji słownej. Niedowłady w obrębie narządów aparatu artykulacyjnego wiążą się ze spadkiem precyzji artykulacyjnej, a niedowład prawej ręki często uniemożliwia pisanie.

Innym zespołem jest afazja czuciowa, zwana też afazją Wernickego. W tym przypadku mogą pojawić się trudności w rozumieniu mowy innych ludzi, a zachowana jest zdolność wypowiadania słów. Słowa te wypowiadane są zwykle swobodnie, płynnie, z odpowiednią intonacją, ale zawierają szereg nieprawidłowości w brzmieniu, są zniekształcone. W wypowiedziach osób z afazją możemy usłyszeć więc rozpoznawalne dla nas słowa, które jednak zawierają nieprawidłowe głoski lub sylaby, może też brakować elementów słów. Osoby z tym typem afazji mogą wypowiadać też dziwne, nieistniejące w języku polskim słowa (neologizmy), a także słowa, które są niepowiązane ze sobą treściowo. Wystąpić mogą także twory, które przypominają dwa lub trzy słowa połączone ze sobą w postaci “zlepków słownych”.

Jeżeli u osoby z afazją występują zarówno cechy afazji ruchowej, jak i czuciowej, wówczas mamy do czynienia z afazją mieszaną. Przejawia się ona trudnościami w budowaniu poprawnych treściowo i gramatycznie wypowiedzi oraz osłabieniem rozumienia mowy. Wówczas zaburzone są wszystkie zdolności językowe i, tak jak w przypadku afazji ruchowej, afazji tej będzie towarzyszył niedowład połowiczy prawostronny, który zazwyczaj przy tak szerokim objawowo zespole jest poważnie nasilony. Afazja mieszana jest najszerszym pod względem objawów zespołem i jednocześnie najcięższym, biorąc pod uwagę konsekwencje dla komunikacji słownej.

W afazji anomicznej z kolei problemy dotyczą głównie aktualizacji słów. Trudności takie nazywamy anomią i od tego słowa pochodzi też nazwa tego typu afazji. Jeżeli człowiek ma problemy w posługiwaniu się słowami czy szybkim przypominaniu sobie tych słów, a inne sprawności językowe są u niego dosyć dobrze zachowane, to poszukuje różnych sposobów przezwyciężania tych trudności. Często pojawiają się więc tutaj różnego typu omówienia, wskazywanie, gestykulacja czy nawet próby rysowania

Istnieją także inne typy afazji, o których wiedzę posiadają specjaliści. Są one rzadsze, bądź też stanowią podtypy powyżej omówionych typów.

Jakie znaczenie ma miejsce uszkodzenia mózgu i typ afazji dla zdrowienia?

Kwestia ta zdecydowanie najbardziej interesuje pacjentów. Najpierw należy uzmysłowić sobie, że udar mózgu jest chorobą nagłą, spowodowaną zaburzeniem krążenia mózgowego, które w danym momencie jest na tyle poważne że prowadzi do udaru. W związku z tym udar przebiega z fazą ostrą, po której występuje etap zdrowienia - i właśnie na nim się skupimy.

Zdrowienie pojawia się spontanicznie. Jest ono zapoczątkowane faktem dokonania się uszkodzenia mózgowego i oznacza możliwość poprawy różnych sprawności, w tym komunikacji słownej. Zdrowienie jest najdynamiczniejsze w pierwszych trzech miesiącach od udaru. I choć może zachodzić nawet do roku od zachorowania, to stopniowo zwalnia i z upływem czasu zmiany są mniej wyraźne. Ważne jest to, że procesy samoistnego zdrowienia powinny być wspierane i potęgowane poprzez odpowiednią terapię. Zdecydowana większość, bo aż 80% osób z udarem mózgu, w jakimś stopniu zdrowieje z nabytych trudności, także z afazji poudarowej.

Istnieje ścisła zależność między miejscem uszkodzenia mózgu a charakterem afazji. A kiedy znamy charakter afazji to możemy oszacować jakie są potencjalne możliwości samoistnej poprawy językowej. W przypadku udaru lokalizacja uszkodzenia warunkuje głównie typ afazji, natomiast rozległość uszkodzenia wpływa na nasilenie afazji. Charakter wczesnych objawów afatycznych, czyli zespołu zaburzeń afatycznych widocznych bezpośrednio po udarze, jest istotnym prognostykiem samoistnego zdrowienia z afazji. To samoistne zdrowienie może doprowadzić do bardzo znaczących zmian - zmienić może się zarówno typ afazji (np. afazja mieszana, która jest szerszym zespołem może zmienić się w kierunku tylko afazji ruchowej lub tylko afazji czuciowej), jak i jej nasilenie (np. afazja głęboka może zmniejszyć się w kierunku afazji umiarkowanej lub nawet całkowicie ustąpić).

Badania prowadzone w Azji pokazują, że:

Jeżeli chodzi o typ afazji zarówno badania jak i obserwacje kliniczne wskazują, że dosyć duży potencjał do poprawy, a także najmniejsze zakłócenia w zakresie komunikacji występują w przypadku afazji anomicznej. Dosyć dobrze także wycofują się afazje, które są łagodniejszymi odmianami afazji ruchowej lub czuciowej, zwane afazjami transkorowymi. Natomiast najwięcej czasu i wysiłku terapeutycznego potrzeba, by odnotować znaczącą poprawę językową w przypadku afazji mieszanej, szczególnie jeśli jest ona głęboka. Wówczas efekt zdrowienia nie zawsze jest wystarczający na tyle, by osoba z tym typem afazji mogła w podstawowy sposób komunikować się z otoczeniem.

Jaką rolę w poprawie językowej odgrywa terapia afazji?

Terapia afazji w medycynie ma status praktycznego standardu postępowania w rehabilitacji. Status ten wynika z faktu, że istnieje wystarczająco dużo badań naukowych i dowodów o wystarczającej wartości, które pokazują, że terapia mowy prowadzi do istotnej poprawy funkcjonowania osób z afazją. Ten standard praktyczny dotyczy zarówno terapii afazji poudarowej, jak też terapii zaburzeń w komunikacji słownej spowodowanych urazem głowy. Co to oznacza w praktyce? Osoba, która cierpi z powodu afazji ma prawo otrzymać profesjonalną terapię afazji (o ile inne czynniki, jak np. choroby współistniejące, tego nie uniemożliwiają).

Terapia afazji polega na ćwiczeniu zaburzonych funkcji językowych lub zdolności językowych i funkcji mowy. Wymaga współpracy pomiędzy osobą z afazją i terapeutą. My, jako terapeuci, opiekunowie i członkowie rodziny pacjentów, możemy pomóc osobie z afazją głównie poprzez terapię. Na chwilę obecną nie istnieje lek ani konkretny zabieg (np. Stymulacyjny), który byłby naukowo uznany za prowadzący do poprawy językowej. Badania na ten temat są oczywiście prowadzone, natomiast standardem praktycznym w postępowaniu nadal jest terapia oparta na współpracy i ćwiczeniach.

Terapia powinna zostać rozpoczęta szybko, jak tylko pacjent stanie się zdolny do aktywnego uczestnictwa w niej. W szpitalu oznacza to zazwyczaj 2.-4. dobę od udaru., a więc okres, w którym kończy się faza ostra i pojawiają się pierwsze oznaki zdrowienia. W zależności od tego jak ciężki był udar, u niektórych osób terapię można wprowadzić wcześniej, a niektóre osoby potrzebują więcej czasu, aby móc aktywnie w niej uczestniczyć.

Terapia powinna zmieniać się wraz ze wzrostem możliwości komunikacyjnych, a także efektami wcześniej wprowadzonym ćwiczeń. Należy więc brać pod uwagę czy konkretnie ćwiczenia przyniosły efekt czy nadal są terapeutyczne dla danego pacjenta, czy też należy przejść do bardziej skomplikowanych lub nastawionych na inną formę aktywności ćwiczeń.

Jakie są cele terapii?

W pierwszych miesiącach od udaru, kiedy zachodzą naturalne samoistne procesy zdrowienia, terapia służy przede wszystkim wzmacnianiu i potęgowaniu tych procesów, właśnie poprzez stymulację mózgu w zakresie tych ważnych, ale osłabionych zdolności. Ważne, żeby podczas tego zdrowienia angażować pacjenta w wykonywanie tych zadań, które są dla niego życiowo ważne i jednocześnie osłabione, aby jak najbardziej to zdrowienie wspierać. Terapia ta służy także przeciwdziałaniu powstawania nieprawidłowych reakcji słownych i kompensacji. Dotyczy to sytuacji, w których osoba z afazją sama by próbowała radzić sobie ze swoimi problemami - wówczas niewłaściwe kompensacje słowne mogłyby występować, a nawet się utrwalać i temu terapia powinna przeciwdziałać. We wcześniejszych okresach terapeutycznych terapia służy także odtwarzaniu wiedzy językowej, bądź jej wzmacnianiu po to, aby dostęp do informacji językowej był lepszy. Wynika to z faktu, że w większości afazji problemem nie jest brak wiedzy językowej, a kłopot z dostępem do niej. Najlepszym tego przykładem są problemy przypominaniu sobie słów, kiedy to pacjent nie może przypomnieć sobie danego słowa, bądź przypomina je sobie z odroczeniem, mimo tego, że je zna i rozumie jego znaczenie.

W dalszych etapach od udaru, kiedy spontaniczne procesy zdrowienia już wygasają (zazwyczaj powyżej roku od udaru) terapia nadal służy poprawie językowej, ale już coraz bardziej w drodze uczenia się, ponieważ coraz trudniej jest liczyć na spontaniczne zdrowienie. Powinna także służyć przystosowaniu chorego do funkcjonowania z przetrwałymi deficytami.

Jak powinna wyglądać terapia afazji?

Poza wstępnym etapem, kiedy to należy wspierać każdą niemal próbę nawiązania kontaktu słownego przez pacjenta, terapia powinna być specyficzna. Oznacza to, że powinna być dostosowana do wiązki problemów językowych, które pacjent nabył, czyli po prostu odpowiadać charakterowi jego afazji. Powinna także być odniesiona do indywidualnych potrzeb komunikacyjnych i możliwości chorego - pacjenci z afazją to osoby z różną wydolnością ogólną i różnymi chorobami współistniejącymi, a więc nie każdy będzie w stanie podołać każdej formie terapii i uczestniczyć w niej w bardzo intensywny sposób.

Terapia afazji powinna być dostosowana do etapu zdrowienia poudarowego, czyli do stadium udaru. Początkowe ćwiczenia powinny być nakierowane na odbudowę funkcji językowych, a próba ta powinna być podjęta wobec każdego pacjenta. Oczywiście możliwości odbudowy funkcji językowych do wzorca przedchorobowego są największe u osób z lżejszymi afazjami, ale nawet u osób z bardzo głębokimi afazjami taką próbę należy podjąć.

Im dalszy etap od zachorowania tym więcej powinno pojawiać się ćwiczeń:

Bardzo dużą rolę odgrywa też tutaj rodzina.

Głównym czynnikiem efektywności terapii afazji jest jej intensywność. Oczywiście każda osoba z afazją, oprócz swojego zespołu afatycznego, ma swoje możliwości, swój wiek, swoją wydolność, które to powodują, że może bardziej lub mniej uczestniczyć w intensywnej terapii. Dlatego omówimy umiarkowanie intensywną terapię afazji, czyli taką, którą większość osób z afazji powinna podjąć. Za taką terapię uważa się 5-10 godzin ćwiczeń w tygodniu i szczególnie ważne są one w pierwszych miesiącach od udaru, kiedy można liczyć na większą poprawę.

Jeżeli chodzi o profesjonalną terapię afazji, która powinna być specyficzna i intensywna, profesjonaliści dysponują różnymi formy terapii w zależności od nasilenia afazji.

W przypadku afazji ruchowej wykorzystuje się:

W afazji czuciowej stosuje się specyficzny trening językowy. Oprzeć go można na zdolnościach czytania i powtarzania, które mogą być dosyć dobrze zachowane.

W przypadku afazji mieszanej oraz afazji całkowitej z brakiem funkcjonalności mowy należy podjąć próbę odbudowy funkcji językowych, a jeżeli nie przyniesie ona wystarczających efektów wprowadza się wspomagające i alternatywne formy komunikacji, oparte na przykład na komunikacji pozawerbalnej.

W afazji anomicznej trudności występują głównie w przypominaniu sobie słów, więc jej terapia obejmuje różnego rodzaju treningi nazywania i treningi semantyczne.

Jeśli natomiast mamy do czynienia z afazjami lżejszymi i takimi, w których możliwa jest aktywna współpraca możemy zaproponować:

Na ile ważne dla zdrowienia są samodzielne ćwiczenia i pomoc bliskich przy ich wykonywaniu?

Wykonywanie ćwiczeń w domu ważne jest przede wszystkim ze względu na spełnienie wymogów intensywności oddziaływań terapeutycznych, ponieważ wiemy, że im więcej ćwiczeń pacjent wykonuje, tym większa jest możliwość łagodzenia zaburzeń językowych. Terapia instytucjonalna często nie spełnia kryteriów umiarkowanej intensywności, dlatego dodatkowe wykonywanie ćwiczeń jest tak ważne. Wykonywanie ćwiczeń w domu służy także przystosowywaniu się osoby z afazją do usprawniania swoich zdolności i nauki w jaki sposób należy to robić. Umiejętność samodzielnego wykonywania ćwiczeń jest bardzo ważna, szczególnie w przypadku, gdy ćwiczenia okazują się być potrzebne przez dłuższy czas.

Ćwiczenia mogą być wykonywane samodzielnie (w przypadku osób z lżejszą formą afazji i osób na dalszym etapie rehabilitacji), bądź też pod kontrolą kogoś bliskiego czy opiekuna (dotyczy to głównie głębszych afazji, kiedy nawet proste ćwiczenia mogą być dużym wyzwaniem oraz osób na początkowym etapie terapii).

Dlaczego tak ważne jest włączanie się rodzin w proces terapeutyczny? Przede wszystkim ma to duże znaczenie w kontekście psychologicznym i terapeutycznym. Włączanie się rodzin w terapię niesie za sobą wsparcie psychologiczne dla pacjenta, jest to realna pomoc przy wykonywaniu ćwiczeń. Rodziny i opiekunowie mogą tworzyć dodatkowe ćwiczenia wzorując się na zadaniach przekazywanych przez terapeutę. Bardzo ważne jest też zachęcanie do rozmów, przedsięwzięć rodzinnych wymagających komunikacji słownej. Często zachęcanie ze strony rodziny jest szczególnie stymulujące dla pacjentów, ponieważ odnosi się do ważnych zagadnień dotyczących życia osobistego. Stanowi więc dodatkową motywację, aby uczestniczyć w życiu rodziny. Ważną rolą rodziny jest też ośmielanie pacjenta do kontaktów społecznych. Często osoba z głębszą afazją próbuje rozmawiać z bliskimi czy z terapeutą, ale nie ma śmiałości, aby wyjść poza ten krąg.

Co jest ważne we współpracy rodziny z osobą z afazją?

Bardzo ważne jest, aby:

Chodzi o to, aby osoba z afazją w głębi swoich przeżyć i przemyśleń nie doszła do wniosku, że w schorzeniu tym oprócz możliwości skutecznego komunikowania się straciła status człowieka dorosłego. unikać zamiany ról społecznych czy rodzinnych. Na przykład w przypadku osoby starszej, pomimo afazji i potrzeby pomocy ze strony np. wnucząt, osoba z afazją chce zachować swój status babci czy dziadka.

Podsumowanie

Sesja pytań i odpowiedzi:

Jaka jest Pani wiedza i doświadczenie dotyczące leczenia lub wspomagania terapii afazji zabiegiem mikropolaryzacji mózgu TDCS?

Zabiegi przezczaszkowej stymulacji prądem stałym to jedna z form stymulacji, nad którymi prowadzone są badania. Jest to metoda, która ma “modulować” struktury mózgowe, by sprzyjać zdrowieniu z afazji. Na chwilę obecną istnieją pewne dane dotyczące efektywności i pozytywnych korzyści wynikających z jej stosowania, ale jest ich jeszcze za mało, aby móc stawiać terapeutyczne zalecenia i rekomendacje. Nie jest to standard czy opcja terapeutyczna, nadal wymaga to badań. Spośród metod stymulacyjnych, przezczaszkowej stymulacji, ta metoda jest najmniej inwazyjna, ma najmniej niepożądanych skutków, dlatego jest tak pozytywnie postrzegana, natomiast nie jest jeszcze standardem. Ja także badałam efekty zdrowienia przy zastosowaniu TDCS mogąc włączać do tych zabiegów chorych za zgodą komisji bioetycznej według określonego protokołu badania.

Czy u młodych osób jest szansa, aby szybciej wyleczyć afazję?

To jest bardzo dobre pytanie! Wiek jest jednym z ważnych czynników mających wpływ na efektywność zdrowienia. Mózg, jak każdy narząd naszego ciała, wraz z wiekiem zmienia się i podlega procesom starzenia, więc im starsi jesteśmy, tym oprócz problemów związanych z udarem istnieją jeszcze inne zmiany mózgowe, które powodują, że potencjał do efektywnego radzenie sobie z zachorowaniem jest mniejszy. Więc osoby młodsze, gdyby porównywać grupę osób po 40. roku życia z osobami po 70.-75. roku życia, potencjalnie mają wyższy potencjał zdrowienia.

Jak rodzina może pracować z pacjentem z afazją mieszaną po powrocie do domu z oddziału rehabilitacji neurologicznej? Aktualnie brak odwiedzin uniemożliwia wspomaganie terapii?

Celem stworzenia naszego poradnika i całej platformy www.jakcwiczyc.pl było umożliwienie rodzinom włączenia się w terapię poprzez dostarczenie im wskazówek i narzędzi od specjalistów z danych dziedzin. Poza tym, na pewno zachęcam do kontaktu telefonicznego z terapeutą jeszcze, gdy osoba jest w ośrodku. Na pewno można się w ten sposób dużo dowiedzieć. Jeśli chodzi o afazję mieszaną to przede wszystkim bardzo ważne jest jakie ma ona nasilenie. Jeżeli jest to afazja mieszana o lekkim nasileniu to można naprawdę wiele rzeczy zrobić i nawet poprzez zwykłą, codzienną rozmowę bardzo dobrze wpływać na poprawę językową u osoby z afazją. Tak naprawdę rozmowy proste, odniesione do codziennego funkcjonowania są bardzo ważne. Natomiast jeżeli mamy do czynienia z głęboką afazją mieszaną, wówczas należy się oprzeć o funkcje, które są najlepiej zachowane, żeby budować inne sprawności. Na pewno najlepiej zachowane jest to, co człowiek w ciągu swojego życia wielokrotnie wykorzystywał, co stało się zautomatyzowane, co jest nawykiem. Na pewno jeśli jest duży kłopot z jakąkolwiek komunikacją należy się odwoływać do rzeczy zautomatyzowanych, jak na przykład liczenie, mówienie wyrażeń odnoszących się konwenansów społecznych, do odpowiedzi na takie zwroty jak “dzień dobry”, “do widzenia”, do przysłów, związków frazeologicznych, w których osoba automatycznie przypomina sobie słowo, końcówkę. Ważne też, aby wszystko to “ubierać” w melodię, dzięki której łatwiej wypowiadać słowa. Tutaj należałoby na pewno zapytać terapeutę jak ocenia tę afazję, jaki jest punkt wyjściowy ćwiczeń dla tej konkretnej osoby.

Gdzie udać się na terapię afazji? Do logopedy czy do neuropsychologa?

Do tej osoby, która zna się na terapii afazji. Jeśli na oddziale rehabilitacji neurologicznej pracuje logopeda to ma on doświadczenie i umiejętności, aby pomóc osobie z afazją. Jeżeli jest to neuropsycholog to będzie on posiadał ten sam potencjał wiedzy. Nie ma większego znaczenia czy osoba ta “wyszła” pierwotnie z edukacji logopedycznej czy neuropsychologicznej, o ile zajmuje się tym problemem. Nie każdy logopeda i nie każdy neuropsycholog zajmuje się afazją. Najważniejsze jest więc tutaj doświadczenie kliniczne.

Jakie jest najlepsze narzędzie do diagnozowania i różnicowania afazji?

Moim zdaniem uniwersalne narzędzie nie istnieje, a na pewno w warunkach polskich nie występuje. Narzędzie do diagnostyki afazji po pierwsze musi być dostosowane do możliwości chorego - istnieją całe baterie do diagnostyki afazji diagnozujące tak dokładnie zdolności językowe, że osoba z poważnymi zaburzeniami praktycznie nie jest w stanie się ich podjąć. Wtedy, dla takiej osoby, ważna jest diagnostyka oparta o dużo prostsze narzędzia, aby wykazać w nich możliwości pacjenta. Nie ma więc takiego narzędzia, które można by było zawsze dostosować. Rozpoznanie afazji powinno opierać się na doświadczeniu klinicznym. Wynik wykonania różnych zadań to jest tylko wynik i tak czy siak należy go zinterpretować i nazwać taką bądź inną afazją. Na pewno takim narzędziem przesiewowym do diagnostyki afazji są testy nazywania, czyli testy konfrontacyjne, w których daje się pewien zestaw obrazków czy zdjęć do rozpoznania różnych czynności, przedmiotów itp. i on zawsze wiele mówi, ponieważ praktycznie każda afazja wyraża się w trudnościach w nazywaniu i jest to najbardziej powszechny objaw. Natomiast czy jest narzędzie dostosowane do każdej osoby z afazją? Można powiedzieć, że z każdego narzędzia da się coś wybrać dla poszczególnych osób, ale niekoniecznie wykonać całe zadanie. Nic nie zastąpi doświadczonego specjalisty. W pracy z pacjentami po udarze trudno przypisać jakiś schemat do czegokolwiek, więc doświadczenie i płynne poruszanie się między zaburzeniami, wychwytywanie nieoczywistych rzeczy daje szansę na dobrą diagnozę i skupienie się na elemencie terapii, który przyniesie największe efekty dla pacjenta. Kłopot polega na tym, że rozumienie jest funkcją, która dosyć dobrze się poprawia, a jeżeli badamy osobę chorą z małą wydolnością to często zadajemy jej bardzo proste pytania, na które potrafi odpowiedzieć, co nie zawsze oznacza, że dobrze rozumie. Nawet fakt, że ktoś wykonał kilka czy kilkanaście zadań na rozumienie nie oznacza, że nie ma afazji czuciowej, ponieważ jeszcze silniejszym czynnikiem do rozpoznania tej afazji niż rozumienie, są właśnie nieprawidłowości w brzmieniu słów, te słowa zaczynają być zniekształcone i mimo, że człowiek może mówić, to tworzy przedziwne słowa i jest to najsilniejsza cecha. Więc dla Państwa, którzy znają się bardziej na afazjach - u osoby, która mówi w tak zniekształcony sposób, że wręcz żargonem, ale wykona kilka zadań na rozumienie, ktoś może rozpoznać afazję ruchową, a będzie to osoba z afazją praktycznie najgłębszą z czuciowych. Więc zawsze rozumienie kliniczne afazji jest podstawą. Testy potrzebne są, aby pokazywać dynamikę zmian i poprawę czy do badań naukowych, ale tutaj podstawą jest jednak ocena kliniczna.

Piśmiennictwo

Polanowska K. (2019): Terapia chorych z afazją. W: Seniów J. (red.): Terapia neuropsychologiczna dorosłych chorych z uszkodzeniem mózgu. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa, str. 122-149

Polanowska K. (2016): Mechanizmy odbudowy funkcji językowych po udarze mózgu. Neurologia Po Dyplomie, 11(2), 16-23

Nagranie całego WEBINARU - kliknij i oglądaj :-)